آشنایی با فولادهای دمشقی

فولاد دمشقی (Damascuc Steel) یکی از مشهورترین انواع فولاد است و به دلیل ظاهر زیبایی که دارد، مورد توجه بسیاری از صنعتگران قرار گرفته‌است. از این نوع فولاد در ساخت وسایل تزیینی، چاقو، اسلحه، شمشیر و … استفاده می‌شود. ابزار ساخته شده با این نوع فولاد می‌بایست سطح تمیزی داشته و از رطوبت دور بماند تا دوام آن حفظ شود.
علت نامگذاری این فولاد به نام فولادهای دمشقی به این دلیل است که در گذشته ساخت و خرید و فروش آن در دمشق انجام می‌گرفته و همچنین شکل ظاهری آن بسیار شیبه به نوعی پارچه در دمشق است.

یک سری رمز و رازهایی درمورد چگونگی تولید این نوع فولاد وجود دارد و تاکنون کسی به روش اصلی ساخت این نوع فولاد دست نیافته‌است. البته فولاد دمشقی به چندین روش ساخته می‌‌شود و یکی از روش‌های ساخت آن روی هم قرار دادن ورق‌های فولادی‌ و جوش دادن آنها است که با فرآیند خاصی انجام می‌پذیرد. این روش ساخت فولاد دمشقی اکنون در جهان متداول می باشد.

 

 

مراحل ساخت فولاد دمشقی

مرحله اول، تهیه ورق به تعداد مورد نیاز

برای شروع ساخت فولاد دمشقی ابتدا تعدادی ورق فولادی یا دیسک فولادی را روی هم قرار می‌‌دهند. این دیسک‌ها باید به‌ صورت یکی در میان سخت و نرم باشند.

سخت و نرمی دیسک ها به میزان کربن و نیکل درون آنها وابسته است‌ و ورق‌هایی با محتوای کربن بیشتر، نسبت به ورق‌های نیکل‌دار سخت‌تر هستند. بسته به اندازه تیغه‌ای که قرار است تولید شود تعداد ورق‌ها متغیر بوده و رقم ثابتی نیست.

 

مرحله دوم، جوشکاری دیسک‌های فولادی

بعد از قرار دادن دیسک‌های سخت و نرم به ‌صورت یکی در میان، آنها را درون کوره قرار می‌دهند تا با ایجاد گرمای زیاد به هم متصل شده و تشکیل یک بلوک لایه لایه را بدهند. سپس بلوک حاصله را طوری میکوبند که نازک‌تر شده و دیسک‌ها به شکل یکپارچه به هم جوش بخورند.

هربار که بلوک در کوره قرار بگیرد قبل از سرد شدن با شار جوشکاری پوشانده می‌شود، سپس شار جوشکاری را روی بلوک داغ می‌ریزند تا ذوب شده و به همه لایه‌های فولاد نفوذ کند‌. استفاده از شار جوشکاری حین ساخت فولاد دمشقی بسیار حائز اهمیت است زیرا با نفوذ به تمام لایه‌ها از اکسیداسیون و زنگ‌زدگی جلوگیری می‌کند.

 

مرحله سوم، کشش و صاف کردن یا نورد بلوک یکپارچه

در این مرحله مجددا بلوک یکپارچه تحت حرارت زیاد قرار گرفته تا نورد شود سپس با دو برابر شدن طول بلوک یکپارچه آن را از وسط دو نیم کرده و روی هم قرار می ‌دهند.

مراحل جوشکاری، نورد و‌ برش بلوک چندین مرتبه تکرار می‌ گردد تا بلوک به آن شکلی که خواسته شده درآید. به عنوان مثال یک بلوک پنج لایه اگر شش بار برش خورده و نورد شود یک فولاد دمشقی با ۳۲۰ لایه برای ما تولید می ‌کند. از این فولاد دمشقی تولید شده برای ساخت چاقو استفاده می‌ شود.

فولاد دمشقی از فولادهای زیبایی است که برای ساخت انواع ابزار زینتی و‌ غیر زینتی مورد استفاده قرار می‌ گیرد. روش ساخت این فولاد بسیار دشوار بوده به همین دلیل قیمت فولاد دمشقی نسبت به سایرفولاد ها بالاتر می باشد.

 

 

 

فولاد دمشقی ریخته گری

همانطور که گفته شد روش اصلی ساخت فولاد دمشقی تاکنون برای کسی مشخص نشده است، می‌توان این فولاد را ساخته شده از نوعی فولاد به نام ووتز دانست که اولین بار هندی‌ها از آن برای ساخت فولاد دمشقی استفاده نمودند.

پس از مدتی با از بین رفتن روش ساخت فولاد ووتز مهندسین تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا جایگزینی برای آن پیدا کنند ولی هرگز موفق به ساخت فولاد دمشقی ریخته گری با همان کیفیت اولیه نشدند.

ریخته گری فولاد ووتز شامل ترکیبی چون آهن، فولاد و زغال چوب است، با ترکیب این مواد در دمای بالا و سپس آرام آرام سرد کردن آن، کاربید آهن تشکیل میشد که به عنوان ماده سازنده فولاد دمشقی کاربرد داشت.

بعد از تولید آلیاژ فولاد ووتز، با انجام عملیات فورج آن را به شکل خنجر و یا سایر اشیا در آورده و در صورت نیاز به ایجاد شکل ظاهری موج دار فورج را در دمای ثابت انجام می‌دادند.

 

چاقو فولاد دمشقی

چاقوی فولاد دمشقی یکی از چاقوهای بسیار محکم با طراحی بسیار زیبا می‌باشد. این چاقو ساخته شده با لایه‌هایی از شمش‌های فولاد دمشقی بوده و روش تولید آن به شرح زیر است:

در ابتدا نیاز است وسایل تولید آن که شامل شمش فولاد دمشقی، چوب برای دسته چاقو، اپوکسی، پین برنجی، روغن گیاهی برای سرد کردن چاقو، کلرید آهن، سندان، چکش، چرخ تسمه و… را تهیه نمود.

در مرحله بعد شمش‌های فولاد دمشقی درون کوره قرار داده شده تا بتوان نقش و طرح چاقوی مورد نظر را با استفاده از تکنیک‌های آهنگری بر روی آن پیاده سازی کرد سپس توسط تسمه و سوهان لبه چاقو را نازک می نماییم.

 

*تذکر: تیز کردن و نازک کردن بیش از حد موجب شکسته شدن و یا کج شدن لبه تیغه می گردد.

 

مهم ترین مرحله در ساخت چاقوی دمشقی را می‌توان حرارت دادن تیغه دانست، دلیل انجام این مرحله افزایش مقاومت تیغه در برابر چکش‌های آهنگری، جوشکاری و همچنین نمایان شدن نقش‌های فولاد بر روی تیغه می‌باشد.

فرآیندی که در این مرحله صورت می‌گیرد به این شکل است که ابتدا تیغه درون کوره گذاشته شده سپس با رسیدن به دمای بحرانی از کوره خارج می گردد و پس از سرد شدن مجدد در کوره قرار داده می شود این فرایند چندین بار تکرار خواهد شد.

 

*تذکر: جهت سرد کردن تیغه به هیچ عنوان از آب سرد استفاده نکنید چرا که سرد کردن ناگهانی باعث شکسته شدن و ترک خوردن خواهد شد. بهتر است از روغن گیاهی برای این کار استفاده نمایید و آرام آرام در آن تکان داده تا سرد شود.

 

در نهایت نیاز به یک دسته بوده تا چاقوی دمشقی خود را تکمیل نمایید.

 

چرا از فولاد دمشقی برای ساخت چاقو استفاده کنیم؟

فولاد دمشقی یکی از بهترین گزینه‌ها برای ساخت چاقو محسوب می‌شود، دلیل این امر را می توان زیبایی طرح‌های فولاد دمشقی دانست که بسیار ویژه و منحصر به فرد است. از دیگر ویژگی‌های مهم چاقوی دمشقی عمر طولانی و دوام بسیار بالای آن می باشد اما لازم است در حفظ و نگهداری آن کوشا باشیم تا این چاقوی پر ارزش را از دست ندهیم.

 

خرید فولاد برای ساخت چاقو

علاوه بر فولاد دمشقی، فولادهای دیگری نیز در ساخت چاقو استفاده می شوند که هر کدام در سختی، دوام تیغه و نیز مقاومت در برابر خوردگی با یک دیگر متفاوت اند.
از جمله فولادهای معروفِ استفاده شده در ساخت چاقو شامل موارد زیر است که در ادامه به معرفی هر یک می پردازیم.

 

 

فولادهای ابزاری:
فولادهای ابزاری دارای تنگستن، کبالت و وانادیوم است این عناصر آلیاژی موجب افزایش دوام و خواص مکانیکی فولاد شده و مقاومت آن را در برابر خوردگی دو چندان می کند.

فولادهای ابزاری مورد استفاده در چاقو شامل A2، D2 و M2 می باشد که هر یک از ویژگی ای خاص برخوردار است. به عنوان مثال A2 دارای مقاومت بالایی بوده اما سختی و استحکام دیگر فولاد ابزاری را ندارد همچنین احتمال زنگ زدگی در آن نیز وجود دارد.
D2 مقاومت بالایی نسبت به خوردگی داشته و M2 جهت حفظ لبه چاقو بسیار مناسب است.

 

فولادهای کربنی:
عموما در چاقوهای ساخته شده از فولاد کربنی امکان زنگ زدگی وجود دارد و همین امر یکی از معایب این فولاد محسوب می گردد. ولی برخی از گریدهای آن در ساخت چاقو مناسب بوده و به لبه چاقو سختی و مقاومت می بخشد.

 

فولادهای ضد زنگ:
فولاد زنگ نزن یا ضد زنگ یکی دیگر از فلزات مناسب در ساخت چاقو بوده که به دلیل کروم بسیار زیاد و دیگر عناصر آلیاژی به فولادی مقاوم در برابر خوردگی تبدیل گشته است.
گرید 420 و 440 از فولادهای ضد زنگ قابل استفاده در ساخت چاقو میباشد البته گرید 316 هم در ساخت چاقو کاربرد دارد اما نمی تواند به اندازه کافی سخت باشد.

 

قیمت فولاد دمشقی

فولاد دمشقی به جهت زیبایی، کاربرد در ساختِ ابزارهای زینتی و غیر زینتی و همچنین روش خاص تولید آن، با قیمت بالایی در بازار به فروش می‌رسد. شما عزیزان می توانید جهت اطلاع از قیمت با کارشناسان فروش فولاد حامیران تماس حاصل فرمایید.