اصول نامگذاری فولادها
1- نامگذاری فولادهای غیر آلیاژی
فولادهای غیر آلیاژی بر اساس ترکیب شیمیایی و خواص مکانیکی خود نامگذاری میشوند. در این نامگذاری، معمولاً یک عدد نشاندهنده درصد کربن موجود در فولاد است، که به صورت هزارم درصد بیان میشود. این روش نامگذاری به تولیدکنندگان و مصرفکنندگان کمک میکند تا بهسرعت و با دقت نوع و ویژگیهای فولاد را شناسایی کرده و انتخاب مناسبی برای کاربردهای مختلف انجام دهند.2- نامگذاری فولاد های انبوه
فولادهای انبوه بر اساس ترکیب شیمیایی، خصوصاً درصد کربن و خواص مکانیکی نامگذاری میشوند. این فولادها معمولاً با استفاده از یک کد عددی یا حروف خاص شناسایی میشوند که اطلاعاتی مانند میزان کربن، سیلیکون، منگنز و سایر عناصر موجود را نشان میدهد.3- فولاد های مرغوب
این نوع فولادها از مقاومت بالا در برابر خوردگی، سایش و دماهای بالا برخوردارند و بهخاطر کیفیت بالایشان، قیمت بالاتری نسبت به فولادهای معمولی دارند. انتخاب فولاد مرغوب تضمینکننده دوام و کارایی محصولات در شرایط سخت و طولانیمدت است. برای جدا سازی فولاد های غیرآلیاژی و مشخص نمودن ویژگی های خاص آنها، بعد از علامت C حروف زیر با معانی معینی می آید: f: فولاد سخت كاری شده شعلهای یا القایی، مثلاً Cf53 k: فولاد نجیب با مقدارپایین فسفر و گوگرد، مثلاً Ck15 m: فولاد نجیب با محدوده معینی از گوگرد- نه فقط حد مجاز بالا ، مثلاً Cm35 q: فولاد كربوره و بهسازی جهت كله زنی، Heading، سرد، مثلاً Cq35 گاهی اوقات بعد از عدد مشخصه مقدار كربن، حرف های مشخصه زیر نیز می آید: W: كیفیت فولاد ابزار، مثلاً C110W W1: فولاد ابزار با كیفیت درجه اول، مثلاً C80W1 W2: فولاد ابزار با كیفیت درجه دوم، مثلاً C80W2انواع استاندارد فولاد
استاندارد آلمانی برای نامگذاری فولاد
در استاندارد آلمانی برای نامگذاری فولاد از حروف زیر جهت مشخص نمودن روش تولید استفاده میشود: B: فولاد بسمر E: فولاد الكتریكی M: فولاد زیمنس R: فولاد آرام T: فولاد توماس U: فولاد نا آراماستاندارد DIN
در استاندارد DIN گاهی اوقات بعد از تركیب شیمیایی، نوع عملیات انجام گرفته بر روی فولاد نیز بیان میگردد. به عنوان مثال اگر بر روی فولاد عملیات حرارتی انجام شده باشد از حرف اختصاری V در نامگذاری آن استفاده می شود. برخی دیگر از حروف اختصاری گفته شده عبارتند از: N: برای فولاد نرماله شده H: برای فولاد سخت شده K: برای فولاد تغییر شكل سرد شده پس به طور خلاصه می توان گفت ابتدا روش تولید، سپس آنالیز شیمیایی و در آخر نوبت به نوع عملیات حرارتی انجام گرفته میرسد. به عنوان مثال C35V70 فولادی است با 0.35% C كه عملیات حرارتی روی آن انجام شده و استحكام كششی آن 700MPa میباشد.اعداد و حروف روی لوله های فولادی وارداتی
نامگذاری فولاد آلیاژی تنها براساس ترکیب شیمیایی آنها میباشد. اعداد و حروف روی لوله های فولادی وارداتی اطلاعاتی مانند نوع فولاد، استاندارد تولید، قطر، ضخامت و سایر مشخصات فنی را نشان میدهند. این مشخصات برای اطمینان از کیفیت و کارایی محصول بسیار مهم هستند. نامگذاری فولاد آلیاژی به ترتیب زیر است:- حروف شناسایی نوع ذوب ریزی
- حروف شناسایی خواصی كه مشروط به فرآیند ذوب ریزی و عمل آوری آن است
- عدد مشخصه كربن
- علامت شیمیایی عناصر آلیاژی
- عدد مشخصه افزودههای آلیاژی
- رقم مشخصه محدودههای تضمینی
- حروف مشخصه وضعیت عملیات حرارتی
- عدد مشخصه استحكام كششی تضمینی و یا سایر خواص تعیین كننده
عدد مشخصه كربن
صد برابر مقدار كربن به عنوان عدد مشخصه كربن مطرح میگردد، جهت تمایز مارکهای خیلی مشابه، درصورت نیاز مقدار آن به اندازه 1 واحد كم یا زیاد نشان داده میشود. در فولادهای آلیاژی به منظور خیلی كوتاه شدن، از علامت C صرفنظر میگردد. این علامت فقط در فولادهای غیرآلیاژی قبل از عدد مشخصه C قرار میگیرد. عدد مشخصه C همواره اول قرار دارد.علامت شیمیایی عناصر آلیاژی
برای مشخص نمودن اجزا آلیاژی در نام گذاری فولاد، اصولاً علائم شیمیایی به كار میرود. این علائم به ترتیب مقدار، بلافاصله بعد از عدد مشخصكننده كربن قرار میگیرند، در صورت یكسان بودن درصد، علائم به صورت الفبایی مرتب میشوند. بعد از این گروه علائم، اعداد مشخصكننده درصد عناصر آلیاژی به ترتیب علائم قرار میگیرند، در حقیقت گروه اعداد در كنار هم میآیند. به عنوان یك قاعده میتوان گفت كه عناصر آلیاژیای برای نامگذاری فولاد انتخاب میشوند كه برای تمایز فولاد از سایر فولادهای مشابه ضروری هستند.اعداد مشخصه افزوده های فولاد آلیاژی و ضرایب آنها
مفهوم و هدف استفاده از ضرایب در نامگذاری فولاد، كوچكتر كردن اعداد مشخصه تا حد ممكن میباشد (بدون اعشار). بدین ترتیب هر فولاد را میتوان بسته به نوع و مقدار آلیاژ آن مشخص كرد.
فولادهای كم آلیاژ
در این فولادها درصد عناصر آلیاژی كمتر از 5% وزنی میباشد، در اینجا استاندارد DIN به این صورت است كه به جای حروف C و یا St كه در فولادهای غیرآلیاژی كاربرد داشت از عددی كه صد برابر مقدار متوسط كربن را به درصد مشخص میكند استفاده میشود، سپس از علامت عناصر آلیاژی به ترتیب زیاد بودن آن عنصر استفاده میشود و همچنین ضرایب معینی برای نمودادن درصد عناصر آلیاژی انتخاب میگردد. در فولاد حامیران این ضرایب در مقدار درصد متوسط آن عنصر آلیاژی ضرب میشود. بدین معنی كه بایستی عدد ذكر شده در نام آلیاژ را بر این ضرایب تقسیم نمود تا درصد عنصر مورد نظر در آلیاژ بدست آید. این ضرایب برای عناصر مختلف به صورت زیر هستند:| ضریب | عناصر آلیاژی |
| 4 | W, Si, Ni, Mn, Cr, Co |
| 10 | Ti, Mo, Al, V, Cu |
|
100 |
N, C, S, P |
