راه پله های فلزی یکی از رایج ترین عناصر سازه ای در ساختمان های مسکونی و تجاری هستند و زمانی که با تیرآهن اجرا می شوند، استحکام و دوام بسیار بالایی به سازه می بخشند. انتخاب تیرآهن مناسب، تأثیر مستقیمی بر کیفیت نهایی پروژه دارد؛ به همین دلیل معمولاً پیش از شروع ساخت، مهندسان با بررسی مشخصات فنی و قیمت تیرآهن بهترین گزینه را انتخاب می کنند. در این مقاله، روند کامل اجرای راه پله با تیرآهن را از شناخت اجزا تا طراحی شمشیری و محاسبات شیب بررسی می کنیم.
تیرآهن راه پله چیست و انواع آن کدامند؟
تیرآهن راه پله که در صنعت ساختمان با نام «تیرآهن شمشیری» نیز شناخته می شود، یکی از اصلی ترین اجزای سازه ای برای ایجاد ارتباط میان طبقات است. این تیرآهن ها معمولاً در دو طرف مسیر قرار می گیرند و تمامی اجزای پله شامل کف پله، پاگرد و رمپ روی آن ها سوار می شود.
انواع رایج تیرآهن مورد استفاده در ساخت راه پله:
- تیرآهن IPE
- تیرآهن INP
- تیرآهن های سنگین تر مانند IPE 16، IPE 18 و IPE 20 که تحمل بار بیشتری دارند.
این تیرآهن ها باید به اندازه کافی مقاوم باشند تا نیروی تجمعی واردشده از پله ها و افراد را تحمل کنند.
اجزای راه پله با تیرآهن
راه پله ساخته شده با تیرآهن از اجزای مختلف تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی در استحکام نهایی دارند:
- شمشیری یا تیرآهن اصلی
- کف پله
- پاگرد
- سطح شیب دار (رمپ)
- اتصالات فلزی و جوشکاری
- صفحات تقویتی برای افزایش پایداری
نحوه اجرای راه پله با تیرآهن
اجرای راه پله با تیرآهن یک فرآیند تخصصی است که نیازمند برشکاری دقیق، جوشکاری اصولی و رعایت استانداردهای ایمنی است. مراحل اجرای این نوع راه پله به صورت زیر انجام می شود:
رمپ
در اولین مرحله، تیرآهن ها برای ایجاد سطح شیب دار انتخاب و برش داده می شوند. انتخاب مقطع مناسب نقش مهمی در عملکرد نهایی پله دارد و باید با توجه به وزن سازه و بار وارده تعیین شود.
برشکاری و خم کاری
پس از تعیین ابعاد، نواحی پایینی تیرآهن برش داده شده و متناسب با شیب پله خم می شوند. قسمت بالایی تیرآهن نیز به صورت زاویه دار آماده می شود تا بتواند به تیر پایگاه یا ستون متصل گردد.
جوشکاری
در این مرحله، مقاطع برش خورده با استفاده از جوشکاری به یکدیگر متصل می شوند تا اسکلت شمشیری ایجاد شود. سپس صفحات کف پله و سطح شیب دار روی این تیرآهن نصب می شوند.
تقویت اتصالات
به دلیل ضعیف تر بودن نقاط جوش نسبت به خود تیرآهن، اتصالات باید با ورق های فولادی تقویت شوند. این ورق ها در نواحی بحرانی نصب شده و استحکام سازه را تضمین می کنند.
نکات اجرای راه پله با تیرآهن
اجرای اصولی راه پله نیازمند رعایت نکات مهم زیر است:
انتخاب مقطع مناسب
مقطع تیرآهن باید بر اساس میزان بار وارده انتخاب شود. مقاطع بزرگ تر برای سازه های پرتردد و پله های عریض انتخاب می شوند.
اجرای سطح شیب دار و رمپ
سطح شیب دار باید با رعایت استانداردهای ایمنی اجرا شود تا حرکت افراد روی پله ها آسان و ایمن باشد.
تقویت اتصالات
برای جلوگیری از شکست سازه، اتصالات جوشی باید با ورق تقویت شوند.
اتصال به فونداسیون
در طبقه اول، تیرآهن راه پله باید به فونداسیون متصل شود تا از نشست احتمالی جلوگیری گردد.
اتصال به اسکلت فولادی
در طبقات بالاتر، تیرآهن ها با استفاده از جوشکاری، پیچ و پرچ به ستون ها و تیرهای اصلی متصل می شوند.
نصب شمشیری راه پله
پس از مشخص شدن محل اجرا، فونداسیون پله مشخص و پی کنی انجام می شود. سپس شمشیری با استفاده از میلگرد، ورق و نبشی به ستون یا تیر اصلی متصل می شود.
شمشیری پله چیست؟
شمشیری همان تیرآهنی است که در دو طرف مسیر پله قرار می گیرد و بار اصلی پله ها را تحمل می کند. این عضو مهم باید دقیق ترین مرحله طراحی و اجرا را داشته باشد.
نحوه ساخت شمشیری پله
ساخت شمشیری شامل برش، زاویه دهی، خم کاری، تقویت با ورق و در نهایت جوشکاری است. استحکام نهایی این بخش تضمین کننده ایمنی کل راه پله است.
اتصال شمشیری در اجرای راه پله فلزی
اتصال شمشیری به سازه با نبشی، ورق، میلگرد و جوشکاری انجام می شود. این اتصال باید کاملاً محکم و بدون خطای اجرایی باشد.
محاسبه شمشیری راه پله (همراه با مثال کاربردی)
برای طراحی اصولی و استاندارد شمشیری راه پله، لازم است مجموعه ای از محاسبات دقیق انجام شود تا پله ها از نظر ایمنی، کارایی و زیبایی با استانداردهای ساختمانی هم خوانی داشته باشند. این محاسبات شامل تعیین تعداد پله ها، ارتفاع هر پله، اندازه کف پله و در نهایت محاسبۀ شیب نهایی مسیر پله است.
1. تعیین تعداد پله ها
ابتدا باید اختلاف ارتفاع میان دو طبقه اندازه گیری شود. تعداد پله ها بر اساس این اختلاف ارتفاع و با تقسیم آن بر ارتفاع استاندارد هر پله محاسبه می شود.
2. محاسبۀ ارتفاع پله (ریزر)
ارتفاع هر پله معمولاً بین 16 تا 18 سانتی متر در نظر گرفته می شود تا حرکت افراد روی پله ها آسان و بدون خستگی باشد.
3. تعیین اندازه کف پله (تریز)
کف پله معمولاً حدود 30 سانتی متر انتخاب می شود تا سطح کافی برای قرارگیری پا وجود داشته باشد.
4. محاسبۀ شیب راه پله
برای به دست آوردن شیب پله، ارتفاع پله بر اندازه کف (ریزر ÷ تریز) تقسیم می شود. حاصل این تقسیم معمولاً حدود 0.6 است که معادل تقریبی ۳۰ درجه شیب استاندارد در راه پله هاست.
مثال کاربردی محاسبۀ شمشیری راه پله
فرض کنید اختلاف ارتفاع بین دو طبقه 270 سانتی متر است. هدف این است که برای این اختلاف ارتفاع یک راه پلۀ ایمن و استاندارد طراحی شود.
اگر ارتفاع هر پله را 18 سانتی متر انتخاب کنیم:
تعداد پله ها = 270 ÷ 18 = 15 پله
اندازه کف پله نیز 30 سانتی متر در نظر گرفته می شود.
برای محاسبۀ شیب:
شیب = 18 ÷ 30 ≈ 0.6
این مقدار نشان می دهد که شیب پله مطابق با استاندارد و برابر با حدود ۳۰ درجه است.
جدول استاندارد راه پله با تیرآهن
|
کاربرد |
زاویه تقریبی پلکان (درجه) | اندازه کف (سانتی متر) | ارتفاع (سانتی متر) |
| پلکان پارک ها، خیابانها، نمایشگاه ها، تفرجگاه ها و به طور کلی در فضای باز و آزاد | 17.5 – 17 | 38-40 |
12 |
|
19-20 |
36-38 | 13 | |
| 21-22 | 34-36 |
14 |
|
|
پلکان بیرونی ساختمان |
24-25 | 32-34 | 15 |
| 26.5-28 | 30-32 |
16 |
|
|
پلکان داخلی ساختمان |
29.5-31 | 28-30 | 17 |
| 33-35 | 26-28 |
18 |
|
|
پلکان زیرزمین |
36-38.5 | 24-26 | 19 |
| مکان های خاص | 40-42.5 | 22-24 |
20 |
سایز معمول تیرآهن راه پله چه مقدار است؟
سایز تیرآهن مورد استفاده به نوع سازه و میزان بار وارده بستگی دارد، اما معمول ترین سایزها شامل تیرآهن 14، 16 و 18 هستند. در پروژه های بزرگ تر از تیرآهن های سنگین تر نیز استفاده می شود.
اجرای راه پله با تیرآهن فرآیندی تخصصی و چندمرحله ای است که از انتخاب مقطع مناسب تا طراحی دقیق شمشیری، نیازمند مهارت و دقت بالا است. استفاده از تیرآهن باکیفیت و اجرای اصولی اتصالات، نقش مهمی در افزایش ایمنی و دوام سازه دارد. برای تأمین تیرآهن و مقاطع فولادی موردنیاز پروژه، بهره مندی از خدمات یک مجموعه معتبر همچون شرکت فولاد حامیران می تواند کیفیت و سرعت اجرای پروژه را تضمین کند.
