در صنعت ساختوساز، استفاده از میلگرد و محصولات فولادی همواره یکی از مهمترین اصول تقویت سازهها به شمار میرود. در میان این محصولات، خاموت جایگاهی ویژه دارد؛ زیرا نقش اصلی آن افزایش مقاومت سازه و جلوگیری از آسیبهای ناشی از نیروهای خارجی است.
نکته مهم این است که قیمت میلگرد به عنوان ماده اولیه خاموت، تحتتأثیر عواملی مانند نوسانات بازار جهانی فولاد، تقاضای داخلی، کیفیت تولید و نرخ ارز قرار دارد. بنابراین قیمت نهایی خاموت نیز وابسته به بهروزرسانی روزانه قیمت میلگرد است.
خاموت چیست
خاموت در واقع نوعی میلگرد خمشده است که به شکل مربع، مستطیل، حلقهای یا مارپیچ دور میلگردهای طولی ستونها و تیرها قرار میگیرد.
کار اصلی خاموت، مقاومت در برابر نیروهای جانبی و برشی و جلوگیری از کمانش میلگردهای طولی است. این قطعه فولادی مانند یک قفس محافظ عمل کرده و باعث میشود بتن و میلگرد در برابر فشارها و تنشهای مختلف پایدار باقی بمانند.
کاربرد خاموت در ساخت و ساز
خاموت یکی از عناصر کلیدی سازههای بتنی است و بهویژه در مناطق زلزلهخیز اهمیت دوچندان دارد. مهمترین کاربردهای خاموت عبارتند از:
۱. تقویت ستونها
خاموت مانند محافظ میلگردهای طولی عمل کرده و از کمانش، شکستگی و تغییر شکل آنها تحت فشار جلوگیری میکند.
۲. افزایش مقاومت در برابر نیروهای جانبی
در هنگام زلزله، باد یا بارهای جانبی، خاموتها بار وارد شده را بین میلگردهای اصلی توزیع کرده و از آسیب به سازه جلوگیری میکنند.
۳. افزایش دوام و عمر مفید سازه
خاموتها شکلگیری ترکهای عمیق را در بتن کاهش میدهند و سازه را در برابر نیروهای خارجی پایدارتر میکنند.
۴. جلوگیری از ترکخوردگی بتن
خاموت انسجام بتن را افزایش داده و باعث میشود ترکهای بزرگ ایجاد نشود؛ در نتیجه استحکام سازه حفظ میشود.
انواع خاموت
خاموتها بر اساس شکل و کاربرد به چند دسته تقسیم میشوند:
۱. خاموت ساده
به صورت چهارگوش یا مستطیلی خم میشود و معمولاً برای مهار برش در تیرها و ستونها کاربرد دارد.
۲. خاموت مارپیچ (فنری)
به شکل مارپیچ تولید میشود و در ستونها با نیاز مقاومتی بالا و شمعهای بتنی به کار میرود.
این نوع خاموت ظرفیت باربری بیشتری ایجاد میکند.
۳. خاموت U شکل
برای تقویت موضعی بخشهای آسیبپذیر یا نواحی خمشی سازه استفاده میشود.
ویژگی های خاموت
خاموت به دلیل نقش حیاتی خود در سازه، باید دارای ویژگیهای زیر باشد:
مقاومت بالا در برابر نیروهای برشی و خمشی
طراحی خاموت بهگونهای است که نیروهای ناگهانی و شدید را به خوبی مهار میکند.
افزایش پایداری سازه
خاموت، میلگردهای اصلی را در برابر زلزله محافظت کرده و سازه را قابلاعتمادتر میسازد.
انعطافپذیری بالا در طراحی
امکان تولید در شکلها و اندازههای مختلف وجود دارد و مهندسان میتوانند برای هر پروژه خاموت مناسب سفارش دهند.
سرعت و سهولت در نصب
نصب خاموت آسان است و این موضوع باعث کاهش هزینه اجرا و زمان پروژه میشود.
پیشگیری از آسیبهای ناشی از زلزله
خاموت به جذب انرژی ناشی از زلزله کمک کرده و مانع از شکست ناگهانی سازه میشود.
فرآیند تولید خاموت
تولید خاموت باید با دقت و طبق استاندارد انجام شود. مراحل اصلی عبارتند از:
۱. انتخاب میلگرد مناسب
میلگردهای مورد استفاده باید دارای مقاومت کششی و انعطافپذیری کافی باشند.
2. خمکاری
میلگردها با دستگاههای اتوماتیک به اشکال مختلف (مربع، دایره، مارپیچ و...) خم میشوند.
3. کنترل کیفیت
خاموتهای تولیدشده بررسی میشوند تا از مطابقت آنها با استانداردهای فنی اطمینان حاصل شود.
مزایای استفاده از خاموت
استفاده از خاموت در سازههای بتنی مزایای زیادی دارد:
- افزایش استحکام سازه
- کاهش ترکخوردگی
- ارتقای مقاومت در برابر زلزله
- کاهش هزینههای تعمیر و نگهداری
- افزایش عمر مفید سازه
- بهبود یکپارچگی میلگرد و بتن
انتخاب خاموت مناسب
برای انتخاب خاموت مناسب باید به موارد زیر توجه کرد:
- کیفیت میلگرد
- استاندارد تولید
- نیاز مقاومتی سازه
- قیمت روز میلگرد
- شرایط پروژه
از آنجا که میلگرد ماده اصلی ساخت خاموت است، افزایش یا کاهش قیمت میلگرد مستقیماً روی قیمت خاموت اثر میگذارد.
خاموت با وجود اینکه در ظاهر سازه دیده نمیشود، اما یکی از مهمترین بخشهای تقویتی ساختمان است که نقش بسیار مؤثری در پایداری، استحکام و عمر مفید سازه دارد. با انتخاب صحیح خاموت و تولید مطابق استاندارد، میتوان سازهای ایمن، مقاوم و بادوام ساخت.
فولاد حامیران بهعنوان بزرگترین تأمینکننده فولاد و آهنآلات کشور، با عرضه انواع میلگرد و محصولات فولادی باکیفیت، امکان تولید خاموت استاندارد و مقاوم را برای پروژههای عمرانی فراهم میکند. این مجموعه با تجربهای بیش از نیم قرن، ارائهدهنده محصولات معتبر و قیمتهای رقابتی برای مشتریان است.
