تعریف بندیل میلگرد
بندیل میلگرد نوعی بستهبندی استاندارد برای میلگردها است که در آن تعداد مشخصی از شاخههای فولادی با طول و قطر یکسان، در کنار هم قرار گرفته و توسط چند تسمه فلزی یا پلاستیکی محکم میشوند. وزن هر بندیل بسته به کارخانه تولیدکننده و سایز میلگرد، معمولاً بین ۲ تا ۵.۵ تن است. این نوع بستهبندی علاوه بر حفظ ساختار میلگردها در طول حملونقل، به شناسایی دقیقتر محصول نیز کمک میکند. در بسیاری از کارخانههای فولاد، از جمله ذوبآهن اصفهان، فولاد بناب، فولاد خراسان و فولاد میانه، بندیلبندی میلگرد مطابق با استاندارد ملی ایران (ISIRI 3132) انجام میشود. در این استاندارد، وزن، نحوه تسمهبندی و مشخصات درجشده بر روی بندیل، بهصورت دقیق تعریف شده است.چرا بندیلبندی اهمیت دارد؟
ممکن است این سؤال پیش بیاید که چرا باید میلگردها را در قالب بندیل بستهبندی کرد و چرا این روش بر سایر روشها ترجیح داده میشود. پاسخ در چند نکته کلیدی نهفته است:- محافظت در برابر آسیب: میلگردهای بدون بستهبندی ممکن است در زمان جابجایی دچار خمیدگی، زنگزدگی یا خراش شوند. بندیل از این مشکلات جلوگیری میکند.
- نظم و یکپارچگی: بندیل باعث میشود میلگردها با نظم در کنار هم قرار گیرند و در هنگام حمل یا تخلیه پراکنده نشوند.
- سهولت در بارگیری و انبارداری: بندیلها بهراحتی با جرثقیل یا لیفتراک قابل جابجاییاند و فضای انبار را بهینه میکنند.
- استانداردسازی فرآیند تحویل: هر بندیل دارای پلاک مشخصات فنی است که اطلاعات مهمی مانند نوع فولاد، قطر، وزن و شماره ذوب را نمایش میدهد.
- کاهش هزینهها: این نوع بستهبندی نسبت به سایر روشها از نظر اقتصادی بهصرفهتر است و سرعت فرآیند تحویل و حمل را افزایش میدهد.
ساختار فیزیکی بندیل میلگرد
در ظاهر، بندیل ممکن است ساده به نظر برسد، اما ساختار آن دقیق و حسابشده است. میلگردها به ترتیب و در لایههای منظم روی هم چیده میشوند. سپس تسمههایی با فاصلههای مشخص دور آنها بسته میشود تا وزن بندیل بهصورت متعادل حفظ گردد. تسمهها معمولاً از دو جنس تولید میشوند:- تسمه فلزی: مقاومتر و مناسب برای بندیلهای سنگینتر (بیش از ۴ تن).
- تسمه پلاستیکی صنعتی: سبکتر و مقاوم در برابر رطوبت، بیشتر برای میلگردهای نازکتر بهکار میرود.
اطلاعات درجشده روی پلاک بندیل
پلاک بندیل نقش شناسنامه محصول را دارد و در بازرسی و کنترل کیفیت اهمیت بالایی دارد. اطلاعاتی که معمولاً روی پلاک درج میشود شامل موارد زیر است:- نام یا نشان تجاری کارخانه سازنده
- نوع و گرید میلگرد (A1، A2، A3، A4)
- استاندارد تولید (مانند ISIRI 3132 یا ASTM A615)
- قطر اسمی میلگرد (مثلاً ۱۰، ۱۲، ۱۴ و...)
- وزن خالص بندیل بر حسب کیلوگرم
- شماره ذوب یا بهر تولید
- تاریخ تولید
- علامت استاندارد ملی ایران
- تاییدیه کنترل کیفیت از کارخانه
انواع بستهبندی میلگرد: بندیل و کلاف
میلگردها به دو روش اصلی بستهبندی میشوند که انتخاب نوع بستهبندی به جنس فولاد و قطر میلگرد بستگی دارد.۱. بندیل میلگرد (شاخهای)
در این روش، میلگردها بهصورت مستقیم در طولهای ۱۲ متری بستهبندی میشوند. بندیل میلگرد برای میلگردهای ضخیمتر از ۱۲ میلیمتر و فولادهای نیمهسخت یا سخت کاربرد دارد.۲. کلاف میلگرد (حلقهای)
میلگردهای با قطر کمتر از ۱۲ میلیمتر، بهویژه از جنس فولاد نرم، به شکل حلقه یا کلاف بسته میشوند. این روش برای حمل و شکلدهی آسانتر میلگردهای نازک مناسب است. بهطور خلاصه، میتوان گفت:- میلگردهای نرم و قطر پایین:کلاف
- میلگردهای نیمهسخت و سخت با قطر بالاتر:بندیل
انواع فولاد مورد استفاده در میلگرد
میلگردها با توجه به میزان کربن و خواص مکانیکی، در سه دسته کلی قرار میگیرند:فولاد نرم (S240 یا A1)
دارای کمترین مقدار کربن است و به همین دلیل شکلپذیری بالایی دارد. از این فولاد معمولاً در تولید میلگردهای ساده (بدون آج) استفاده میشود.فولاد نیمهسخت (S340 یا S400)
این نوع فولاد مقاومت کششی بیشتری دارد و در ساخت میلگردهای آجدار بهکار میرود. میزان کربن آن بیشتر از فولاد نرم است اما هنوز خاصیت شکلپذیری خوبی دارد.فولاد سخت (S500)
بالاترین مقاومت کششی و سختی را دارد و برای پروژههای سنگین مانند پلسازی و سازههای بتنی خاص استفاده میشود. میلگردهای تولید شده از فولاد سخت فقط بهصورت بندیل بستهبندی میشوند، زیرا قابلیت خم شدن برای کلاف ندارند.
ضوابط و استانداردهای بندیلبندی میلگرد
برای بستهبندی میلگردها، استانداردهایی وجود دارد که رعایت آنها الزامی است. بر اساس استاندارد ملی ایران (ISIRI 3132) و مقررات جهانی، موارد زیر باید در نظر گرفته شود:- میلگردهای موجود در هر بندیل باید همقطر و از یک ذوب باشند.
- وزن بندیل باید بین ۲ تا ۵.۵ تن باشد.
- تسمهها باید در فواصل مشخص بسته شوند تا بندیل در زمان حمل تغییر شکل ندهد.
- میلگردها نباید دارای زنگزدگی، شکستگی یا انحنا باشند.
- هر بندیل باید دارای پلاک شناسنامه با اطلاعات کامل باشد.
- تعداد تسمهها با توجه به طول بندیل و وزن کل تعیین میشود (معمولاً ۴ تا ۶ عدد).
وزن بندیل میلگرد چقدر است؟
بندیلبندی یکی از متداولترین و اقتصادیترین روشها برای بستهبندی و انتقال میلگرد به شمار میآید. در این شیوه، میلگردها به کمک تسمههایی از جنس فولاد یا پلاستیک فشرده در کنار هم نگه داشته میشوند تا هم جابهجایی آسانتر شود و هم نظم و شناسایی محصول در زمان بارگیری حفظ گردد. به طور کلی، وزن بندیل میلگرد در کارخانههای مختلف با توجه به تجهیزات و استاندارد بستهبندی آنها تفاوت دارد؛ اما در حالت میانگین، وزن هر بندیل بین ۲ تا ۵.۵ تن متغیر است. در کارخانه ذوبآهن اصفهان که از بزرگترین تولیدکنندگان میلگرد کشور محسوب میشود، این مقدار معمولاً در بازه ۴.۵ تا ۵ تن قرار دارد.عوامل مؤثر بر وزن بندیل میلگرد
وزن نهایی هر بندیل به عوامل مختلفی وابسته است که مهمترین آنها عبارتاند از:- تعداد شاخههای میلگرد در هر بسته
- وزن هر شاخه میلگرد بر اساس قطر و طول
- قطر اسمی میلگرد (مثلاً میلگرد ۱۰، ۱۲ یا ۱۶ میلیمتر)
- ظرفیت دستگاه بندیلبندی در کارخانه
نحوه محاسبه تعداد میلگرد در هر بندیل
برای محاسبه تعداد شاخهها در هر بندیل، کافی است وزن کل بسته را بر وزن یک شاخه میلگرد تقسیم کنید. حاصل این تقسیم، تعداد میلگردهای موجود در آن بندیل خواهد بود. به عنوان مثال: اگر وزن بندیل برابر با ۴.۷ تن (یعنی ۴۷۰۰ کیلوگرم) باشد و هر شاخه میلگرد ۱۲، ۱۰.۵ کیلوگرم وزن داشته باشد: ۴۷۰۰ ÷ ۱۰.۵ = ۴۴۷ شاخه میلگرد. نکته مهم این است که وزن میلگردهای یک سایز در کارخانههای مختلف ممکن است کمی با هم تفاوت داشته باشد. بنابراین برای محاسبه دقیق، باید وزن میلگرد همان برند تولیدی را مبنا قرار دهید.تعداد میلگرد موجود در هر بندیل
تعداد شاخههای هر بندیل در کارخانجات مختلف عددی ثابت نیست و معمولاً با توجه به ظرفیت بستهبندی و وزن شاخهها متغیر است. با این حال، میتوان گفت هرچه قطر میلگرد کمتر باشد، تعداد شاخههای موجود در بندیل بیشتر است. به عنوان نمونه، میلگردهای سایز ۱۰ نسبت به میلگردهای سایز ۱۶ یا ۲۰، در هر بندیل تعداد شاخه بیشتری دارند؛ زیرا وزن هر شاخه سبکتر است.تعداد شاخه در بندیل میلگرد سایز ۱۰
در مورد میلگرد سایز ۱۰ نیز مانند سایر اندازهها، تعداد شاخهها به برند تولیدکننده بستگی دارد. برای مثال:- در کارخانه فولاد بناب، وزن هر شاخه میلگرد ۱۰ حدود ۷.۴ کیلوگرم است و در هر بندیل حدود ۲۷۰ شاخه میلگرد قرار میگیرد.
- در کارخانه آذر فولاد امین، وزن بندیل کمی متفاوت بوده و در نتیجه تعداد شاخهها به حدود ۲۸۷ عدد میرسد.
محاسبه تعداد میلگرد در هر بندیل
برای محاسبه تعداد شاخههای میلگرد در هر بندیل از رابطه سادهای استفاده میشود: تعداد میلگرد = وزن بندیل ÷ وزن هر شاخه میلگرد به عنوان مثال:- اگر وزن بندیل میلگرد ۱۲ کارخانه ذوبآهن اصفهان ۴.۷ تن (۴۷۰۰ کیلوگرم) باشد و وزن هر شاخه میلگرد ۱۰.۵ کیلوگرم، تعداد شاخهها برابر است با: ۴۷۰۰ ÷ ۱۰.۵ = ۴۴۷ شاخه میلگرد ۱۲
- برای میلگرد ۱۴ با وزن هر شاخه ۱۵ کیلوگرم و بندیل ۴.۷ تنی: ۴۷۰۰ ÷ ۱۵ = ۳۱۳ شاخه میلگرد ۱۴
عوامل مؤثر بر وزن بندیل
وزن هر بندیل به چند عامل اصلی وابسته است:- قطر میلگرد: هرچه قطر بیشتر باشد، وزن هر شاخه افزایش مییابد و در نتیجه تعداد شاخهها در بندیل کمتر میشود.
- جنس فولاد: فولادهای سخت چگالتر بوده و وزن بالاتری دارند.
- طول میلگرد: معمولاً ۱۲ متر است اما در سفارشهای خاص ممکن است تغییر کند.
- نوع تسمهبندی: تسمههای فلزی سنگینتر از تسمههای پلاستیکی هستند.
- ظرفیت دستگاه بندیلبندی کارخانه: هر کارخانه بر اساس تجهیزات خود محدودیتهایی در وزن بندیل دارد.
نحوه صحیح تحویل و نگهداری بندیل میلگرد
در هنگام تحویل بندیل میلگرد، دقت در چند نکته ضروری است تا از کیفیت محصول اطمینان حاصل شود:- پلاک مشخصات باید سالم، خوانا و بدون خطخوردگی باشد.
- تعداد شاخهها و وزن بندیل باید با فاکتور مطابقت داشته باشد.
- تسمهها نباید شل، پاره یا زنگزده باشند.
- میلگردها باید صاف، بدون زنگ و بدون آلودگی سطحی باشند.
- محل تخلیه باید خشک و بدون تماس مستقیم با زمین مرطوب باشد.
- در انبار، بندیلها بهتر است روی پالتهای چوبی و با پوشش ضدباران نگهداری شوند.
مزایای بندیل میلگرد
استفاده از بندیل میلگرد در صنعت ساختوساز مزایای فراوانی دارد که آن را به گزینهای ایدهآل برای تولیدکنندگان و مصرفکنندگان تبدیل کرده است:- حفظ یکنواختی وزن و ابعاد در هر بسته
- کاهش احتمال آسیب و زنگزدگی در حین حمل
- تسهیل فرآیند تخلیه و بارگیری
- امکان شمارش دقیق میلگردها
- صرفهجویی در زمان و هزینه حملونقل
- افزایش ایمنی کارگاهها
- شناسایی سریعتر مشخصات محصول از روی پلاک بندیل
تولیدکنندگان مطرح بندیل میلگرد در ایران
صنعت فولاد ایران یکی از قدرتمندترین صنایع در خاورمیانه است. چند کارخانه بزرگ کشور که در تولید بندیل میلگرد پیشرو هستند عبارتاند از:- ذوبآهن اصفهان: پیشگام تولید میلگرد با بندیلهای سنگین و استاندارد، دارای گواهینامه CE اروپا.
- فولاد کویر کاشان: تولیدکننده میلگردهای آجدار صادراتی با بستهبندی دقیق و پلاکگذاری دوطرفه.
- فولاد خراسان (نیشابور): معروف به کیفیت بالا در میلگردهای ساختمانی و صنعتی.
- فولاد ظفر بناب: تمرکز بر بندیلهای سبک و اقتصادی برای پروژههای ساختمانی متوسط.
- صبا فولاد زاگرس و فولاد راد همدان: هر دو دارای سیستمهای اتوماتیک بندیلبندی و کنترل وزن دقیق.
تفاوت بندیل فلزی و پلاستیکی
بندیلها بر اساس نوع تسمه در دو گروه کلی تقسیم میشوند:- بندیل فلزی: از تسمه فولادی مقاوم ساخته میشود و برای بندیلهای سنگینتر مناسب است. این نوع بندیل مقاومت بسیار بالایی در برابر فشار دارد و در حملونقل طولانیمدت استفاده میشود.
- بندیل پلاستیکی: سبکتر و مقاوم در برابر رطوبت است. برای میلگردهای نازکتر یا بندیلهای صادراتی در محیطهای مرطوب بهکار میرود.
