ورق‌های رنگی فلزی به‌عنوان یکی از پرکاربردترین متریال‌ها در صنایع مختلف مانند ساختمان‌سازی، لوازم خانگی، خودروسازی و… شناخته می‌شوند. این نوع ورق‌ها به دلیل ویژگی‌هایی خاص مانند زیبایی ظاهری، مقاومت بالا در برابر خوردگی و رطوبت و همچنین تنوع در رنگ و طرح، همواره مورد توجه مهندسین و تولیدکنندگان قرار دارند.
با این حال، یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که در خرید و استفاده از ورق رنگی باید مدنظر قرار گیرد، قیمت آن است. قیمت ورق رنگی بسته به عواملی همچون نوع ورق پایه، ضخامت، برند تولیدکننده، کیفیت رنگ و پوشش، نرخ ارز و قیمت جهانی فولاد متغیر است. همچنین نوسانات بازار آهن نیز می‌تواند تأثیر مستقیمی بر نرخ روز این محصول داشته باشد.
به‌طور معمول، قیمت روز ورق رنگی به‌صورت کیلویی محاسبه می‌شود و در بازار ایران، بسته به نوع کاربرد و سفارش مشتری، به ازای هر کیلوگرم متغیر باشد . بنابراین پیش از خرید، بررسی دقیق قیمت‌ها و دریافت مشاوره از تأمین‌کنندگان معتبر توصیه می‌شود.
پشت این ظاهر زیبا و کاربردی، فرآیندی پیچیده و دقیق قرار دارد که از تبدیل شمش‌های فولادی تا اعمال لایه‌های رنگی، گام‌به‌گام طی می‌شود. در این مقاله به‌صورت جامع و دقیق به بررسی فرآیند تولید ورق رنگی و عواملی که روی قیمت نهایی آن تأثیر می‌گذارند، خواهیم پرداخت.
مرحله اول: تهیه مواد اولیه و نورد سرد
نخستین گام در فرآیند تولید ورق رنگی، تهیه شمش‌های فولادی (اسلب) است. این شمش‌ها ابتدا در کوره‌هایی با دمای بالا ذوب شده و سپس وارد مرحله نورد گرم می‌شوند. در این مرحله، فولاد مذاب به کمک غلتک‌های قدرتمند فشرده شده و به شکل ورق‌هایی با ضخامت نسبتاً بالا تبدیل می‌گردد.
سپس این ورق‌ها وارد مرحله نورد سرد می‌شوند؛ جایی که ضخامت آن‌ها به حد موردنظر کاهش می‌یابد. برای رسیدن به سطح صاف، صیقلی و یکنواخت، در این مرحله از عملیات اسیدشویی (Pickling) و روغن‌کاری نیز استفاده می‌شود تا سطح ورق برای مراحل بعدی آماده گردد.
مرحله دوم: گالوانیزه کردن ورق‌ها
پس از اتمام نورد سرد، ورق‌ها برای افزایش مقاومت در برابر رطوبت و زنگ‌زدگی وارد مرحله گالوانیزاسیون می‌شوند. در این فرآیند، سطح ورق‌ها با لایه‌ای از فلز روی (Zn) پوشانده می‌شود. این لایه محافظ، مانعی مؤثر در برابر خوردگی ایجاد می‌کند و ورق‌های فولادی را تبدیل به ورق‌های گالوانیزه می‌نماید.
ورق گالوانیزه نه‌تنها پایه اصلی تولید ورق رنگی است، بلکه به‌خودی‌خود نیز در بسیاری از صنایع کاربرد فراوان دارد.
مرحله سوم: چربی‌زدایی یا Degreasing
پیش از اعمال هرگونه رنگ یا پوشش، سطح ورق باید کاملاً تمیز و عاری از چربی باشد. فرآیند چربی‌زدایی اولین گام در خط تولید ورق رنگی محسوب می‌شود. در این مرحله از دو روش متداول استفاده می‌شود:
۱. روش الکتریکی (سرد)
در این روش ورق‌ها در محیطی سرد و ایزوله‌شده قرار می‌گیرند و با استفاده از جریان الکتریکی، چربی و آلودگی از سطح آن‌ها زدوده می‌شود. این روش به دلیل هزینه بالا و مصرف انرژی زیاد در ایران کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲. شستشوی قلیایی
روش رایج‌تر، استفاده از مواد قلیایی گرم به دو صورت غوطه‌وری یا پاششی است. در روش غوطه‌وری، ورق‌ها در وان‌هایی حاوی مواد قلیایی قرار گرفته و در روش پاششی، مواد قلیایی با فشار بر سطح ورق پاشیده می‌شوند. این روش اقتصادی‌تر بوده و در صنعت ایران بسیار رایج است.
مرحله چهارم: شستشو و خشک‌کردن
پس از پایان چربی‌زدایی، ورق‌ها با آب گرم شسته می‌شوند تا هرگونه باقی‌مانده مواد قلیایی از سطح آن‌ها پاک شود. در ادامه، با استفاده از باد گرم سطح ورق‌ها کاملاً خشک می‌شود. این مرحله نقش کلیدی در آماده‌سازی ورق برای فرآیندهای بعدی دارد.
مرحله پنجم: کروماته کردن (Chromate Coating)
کروماته کردن فرآیندی است که طی آن یک لایه نازک از محلول کرومات بر روی سطح فلز اعمال می‌شود. این لایه چند وظیفه مهم را برعهده دارد:
افزایش چسبندگی رنگ
مقاومت بیشتر در برابر خوردگی
پیشگیری از پوسته‌شدن رنگ در فرآیند فرم‌دهی
کروماته کردن یکی از مراحل حساس در تولید ورق رنگی است و کیفیت اجرای آن تأثیر مستقیم بر دوام رنگ نهایی دارد.
مرحله ششم: اعمال پرایمر یا رنگ زیرین (Back Coat)
پس از آماده‌سازی سطح ورق، اولین لایه رنگ با عنوان پرایمر یا آستر رنگی بر سطح ورق اعمال می‌شود. این رنگ معمولاً از جنس پلی‌استر یا اپوکسی است. ضخامت استاندارد این لایه معمولاً بین ۷ تا ۱۵ میکرون در نظر گرفته می‌شود.
رنگ پرایمر به کمک غلتک‌های مخصوص بر روی سطح ورق مالیده می‌شود و سپس از کوره پخت عبور می‌کند تا به‌خوبی به سطح بچسبد و برای مرحله رنگ اصلی آماده شود.
مرحله هفتم: رنگ‌کاری اصلی (Top Coat)
رنگ اصلی در این مرحله به‌صورت الکترواستاتیک روی ورق اعمال می‌شود. در این روش، ذرات رنگ باردار شده و به سطح فلز می‌چسبند. سپس در کوره‌های مخصوص پخت می‌شوند تا لایه‌ای یکنواخت، بادوام و زیبا بر روی سطح ورق ایجاد شود.
انواع رنگ‌های مورداستفاده:
ضخامت این لایه معمولاً بین ۲۰ تا ۲۵ میکرون است و نقش اصلی را در زیبایی و محافظت نهایی از ورق ایفا می‌کند.
مرحله هشتم: پوشش نهایی محافظ PET ) یا PVC )
برای حفظ کیفیت رنگ و محافظت از ورق در برابر خط و خش، یک لایه فیلم محافظ از جنس PVC یا PET بر روی ورق کشیده می‌شود. این فیلم نازک موجب افزایش دوام، انعطاف‌پذیری و قابلیت فرم‌دهی ورق رنگی می‌گردد.
برخی کارخانه‌ها با استفاده از فناوری لمینیت (Laminating)، این پوشش را به‌صورت یکنواخت و ماندگار بر سطح ورق ایجاد می‌کنند.
مرحله نهم: کنترل کیفیت و بسته‌بندی
در پایان مراحل تولید، ورق‌های رنگی وارد مرحله کنترل کیفیت می‌شوند. آزمایش‌هایی نظیر بررسی ضخامت رنگ، مقاومت به خوردگی، چسبندگی، انعطاف‌پذیری و مقاومت در برابر UV انجام می‌شود. تنها در صورت تایید کیفیت، ورق‌ها بسته‌بندی شده و به بازار عرضه می‌شوند.
برای اعمال رنگ اصلی بر سطح ورق فلزی از روش‌های متنوعی استفاده می‌شود که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
روش پودری (الکترواستاتیک) در این روش پودر رنگی با بار الکتریکی مخالف سطح فلز پاشیده می‌شود. سپس در کوره ذوب شده و لایه‌ای مقاوم ایجاد می‌کند. این روش دوست‌دار محیط زیست است و رنگ یکنواختی تولید می‌کند.
روش اسپری (Spray Coating) از طریق نازل‌های خاص، رنگ مایع بر سطح فلز پاشیده می‌شود. برای پروژه‌هایی با دقت بالا بسیار مناسب است.
روش غلتکی (Roll Coating) یکی از پرکاربردترین روش‌ها در صنایع تولید ورق رنگی که رنگ به کمک غلتک به ورق منتقل می‌شود.
روش لامینیت (Laminating) استفاده از فیلم‌های نازک رنگی آماده که با فشار و حرارت بر سطح ورق پرس می‌شوند.
روش اکستروژن (Extrusion Coating) کمتر رایج ولی در تولید برخی محصولات خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کیفیت ورق رنگی به چندین عامل بستگی دارد:
کیفیت ورق پایه (روغنی یا گالوانیزه)
نوع رنگ و پوشش به‌کاررفته
ضخامت لایه‌های رنگی
فرمول اختصاصی کارخانه‌ها
تکنولوژی و تجهیزات خط تولید
تمامی این عوامل همچنین نقش مستقیمی در قیمت‌گذاری نهایی ورق رنگی دارند.
ورق‌های رنگی در بسیاری از صنایع و پروژه‌ها کاربرد دارند. برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:
اهمیت آشنایی با فرآیند تولید ورق رنگی؛ از فولاد خام تا محصول نهایی
تولید ورق رنگی یک فرآیند فنی، دقیق و چندمرحله‌ای است که از آماده‌سازی فولاد خام آغاز شده و با اعمال چندین لایه پوشش رنگی به پایان می‌رسد. شناخت هر مرحله از این فرآیند برای تولیدکنندگان، مهندسان، طراحان و حتی مصرف‌کنندگان نهایی می‌تواند راهگشا باشد؛ چراکه کیفیت نهایی محصول تحت تأثیر مستقیم انتخاب مواد، تجهیزات و روش تولید قرار دارد.
امروزه با پیشرفت تکنولوژی، کارخانه‌ها تلاش می‌کنند تا با بهینه‌سازی این مراحل، ورق‌هایی با کیفیت بالاتر و قیمت مناسب‌تر به بازار ارائه دهند. بدون شک آگاهی از این فرآیند پیچیده، درک بهتر و دقیق‌تری از این متریال ارزشمند ایجاد می‌کند.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
نام*
ایمیل*
وبسایت
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی مینویسم.
Δ
صفحه نخست
محصولات
تلگرام
اینستاگرام
