میلگرد خرک چیست + نحوه اجرا

میلگرد خرک نوعی میلگرد است که در ساخت فونداسیون‌ها استفاده می‌شود. این نوع از میلگرد به صورت عمودی روی مش زیرین فونداسیون قرار می‌گیرد و هدف از استفاده از آن، پایدارسازی فونداسیون است. معمولاً در فونداسیون‌ها، برای ایجاد فاصله بین مش‌های بالا و زیرین از این نوع از میلگردها استفاده می‌شود.

میلگرد خرک چیست

میلگرد خرک هیچ کاربرد سازه‌ای مستقیمی ندارد. به عبارت دیگر، وظیفه آن تقویت فونداسیون است و می‌تواند پایداری و استحکام بیشتری قبل از ریختن بتن ایجاد کند. اما باید توجه داشت که اگر این نوع میلگردها بر روی بتن قرار گیرند، ممکن است در معرض خطر زنگ زدگی قرار گیرند؛ بنابراین، بهتر است آنها را بر روی بتن قرار ندهند و در زیرین ماشین فونداسیون قرار بگیرند تا از آسیب‌های زنگ زدگی در امان باشند.

قیمت میلگرد خرک بسته به نوع فولاد، قطر، طول و استانداردهای تولید متفاوت است. برای اطلاع از قیمت میلگرد خرک به‌روز و دقیق، مراجعه به تامین‌کنندگان معتبر و استعلام از بازار ضروری است. انتخاب میلگرد خرک با کیفیت و قیمت مناسب می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر هزینه‌ها و دوام سازه داشته باشد.

ابعاد و طول میلگرد خرک

در برخی موارد، عرض خرک‌ها تقریباً ۱ تا ۱.۵ متر و در مواردی از پی‌های دیگر، این اندازه بیشتر است. برای ساخت این میلگرد می توان از میلگرد 8، میلگرد 10، میلگرد 12، میلگرد 14، میلگرد 16، میلگرد 18 ، میلگرد 20، میلگرد 22 و… تولید کرد.

در فونداسیون های نواری، محاسبه میلگرد خرک بر اساس ضخامت کاور بتن و عرض فونداسیون انجام می شود. به عنوان مثال، اگر ضخامت کاور بتن را ۵ سانتی متر در نظر بگیریم و فونداسیون نواری را ۱۰۰ سانتی متر، محاسبه اندازه میلگرد خرک برابر است با :

۲ ×ضخامت کاور بتن – عرض فونداسیون نواری = عرض میلگرد خرک‌

ارتفاع خرک‌ها نیز باید به نحوی محاسبه شود که برای آرماتورهای عالی کافی باشد. برای محاسبه ارتفاع میلگرد خرک از فرمول مناسب استفاده می‌شود که بسته به شرایط  و نیاز به سازه‌ها تعیین می‌شود.

نکات استفاده از آرماتور خرک

تعیین مشخصات خرک در آرماتوربندی فونداسیون یک مرحلۀ حیاتی است که بر اساس استانداردها و نیازهای سازه‌ای تعیین می‌شود. در آرماتوربندی فونداسیون با استفاده از خرک، می‌توان از توزیع مناسب آرماتورها و تقویت مناسب فونداسیون اطمینان حاصل کرد. برخی نکات مهم در این خصوص عبارتند از:

حداکثر فاصلۀ خرک: حداکثر فاصله بین خرک‌ها در فونداسیون به ‌طور معمول تا ۱.۵ متر در نظر گرفته می‌شود تا استحکام و پایداری فونداسیون حفظ شود.

انتخاب اندازۀ میلگرد خرک: انتخاب سایز میلگرد خرک باید با توجه به نیازهای آرماتوربندی و اندازۀ آرماتورهای فوقانی صورت گیرد، اما بهتر است قطر آرماتورهای فوقانی را مبنا گرفت و یک یا دو شماره کمتر از آن در نظر گرفت.

تطابق قطر میلگرد با عمق فونداسیون: قطر میلگرد خرک باید با توجه به عمق فونداسیون محاسبه شود. هر چقدر عمق فونداسیون بیشتر باشد، ممکن است نیاز به میلگردهای با قطر بزرگ‌تر باشد. حداقل قطر میلگرد خرک باید حداقل ۱۴ میلی‌متر باشد.

عرض خرک: عرض خرک باید به اندازه‌ای باشد که تمام آرماتورهای فوقانی را به خود نگه دارد و از جابجایی آن‌ها جلوگیری کند.

تعداد خرک‌ها در نقاط نیازمند: در نقاطی که نیاز به تقویت بیشتری دارند، تعداد خرک‌ها باید افزایش یابد.

مقدار آرماتور خرک: معمولاً مقدار آرماتور خرک توسط طراح سازه ارائه نمی‌شود و باید توسط پیمانکار محاسبه شود. این مقدار در لیست آرماتورهای مورد نیاز قرار می‌گیرد.

استفاده از سیم آرماتوربندی: تمام آرماتورهای طولی مش فوقانی به خرک‌ها با استفاده از سیم آرماتوربندی باید بسته شوند تا در هنگام رفت و آمد عوامل سازنده و بتن‌ریزی، آرماتورها جابجا نشوند و پایداری فونداسیون تضمین شود.

در کل، این نکات مهم در آرماتوربندی فونداسیون با استفاده از خرک، جهت حفظ استحکام و پایداری سازه اهمیت دارند و باید با دقت و به‌طور مناسب اجرا شوند.

 

 

• ابعاد پاشنه خرک می‌تواند ۳۰-۵۰ سانتی‌متر باشد، اما ۵۰ سانتی‌متر بهتر است.
• فاصله خرک در فونداسیون نباید از ۱۵۰ سانتی‌متر بیشتر شود.
• اندازه خرک‌ها باید به گونه‌ای در نظر گرفته شود که آن‌ها هنگام بتن‌ریزی جابه‌جا نشوند.
• مقدار آرماتور خرک باید توسط پیمانکار محاسبه شود.
• میلگرد خرک معمولاً باید یک یا دو شماره از میلگرد فوقانی کوچک‌تر باشد.
• عرض خرک باید به گونه‌ای در نظر گرفته شود که تمام آرماتورهای فوقانی به راحتی روی آن قرار گیرند.
• هر جا که تعداد آرماتورهای تقویت‌کننده بیشتر است، باید میلگردهای خرک بیشتری نیز به کار رود.
• اندازه میلگرد، به عمق پی بستگی دارد. هرچه عمق پی بیشتر باشد، میلگرد بزرگ‌تری نیاز است.
• حداقل قطر میلگرد خرک باید ۱۴ میلی‌متر باشد.
• اندازه و فاصله خرک‌ها باید بر اساس ابعاد فونداسیون تعیین شود.

مراحل اجرای میلگرد خرک در فونداسیون

فاز اول : اجرای بتن مگر

بتن مگر باعث ایجاد سطحی نسبتاً صاف و مناسب برای اجرای فونداسیون است. بتن با ضخامت 10 الی 15 سانتیمتر و عیار 100 الی 150 در متر مکعب که به عنوان بتن فونداسیون استفاده می‌شود، به عنوان بتن تاج‌گذاری (بتن تاجی) شناخته می‌شود. این نوع بتن معمولاً برای ایجاد سطح صاف و مناسب برای قرارگیری فونداسیون استفاده می‌شود و بر روی زمین قرار می‌گیرد تا فونداسیون به صورت مستقیم با خاک در تماس نباشد.

استفاده از بتن تاج‌گذاری باعث می‌شود تا از مشکلات فونداسیون مانند ترک‌خوردگی و کاهش کیفیت در نتیجۀ تماس مستقیم با خاک جلوگیری شود. این نوع بتن، فونداسیون را از خاک جدا می‌کند و از فشار و وزن به صورت یکنواخت به زیرسازی جلوگیری می‌کند.

فاز دوم : آرماتور بندی فونداسیون

در ساخت فونداسیون‌ها و سازه‌های بتنی، میلگردها برای افزایش مقاومت در برابر چندین کششی استفاده می‌شوند، زیرا بتن مقاومت کافی در برابر چندین کششی را ندارد. میلگردهای مورد استفاده در فونداسیون‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: میلگردهای مش تحتانی (میلگردهای تعبیه‌شده در طبقۀ پایین فونداسیون) و میلگردهای مش فوقانی (میلگردهای قرارگرفته در قسمت بالای فونداسیون).

بعد از اجرای میلگردهای مش تحتانی، برای نگه ‌داشتن و ثابت کردن میلگردهای مش فوقانی و همچنین ایجاد فاصلۀ مناسب بین دو مش (بالایی و پایینی)، از میلگردهای خرک (یا استیل‌های خرک) استفاده می‌شود. این میلگردها که به صورت عمودی بین دو مش می‌گیرند، برای تثبیت و نگاهداری میلگردهای مش فوقانی و ایجاد موقعیت مناسب میان دو مش می‌شوند. این کار باعث می‌شود که میلگردهای مش فوقانی به‌خوبی در موقعیت مورد نظر باقی بمانند و ارتباط مناسبی با میلگردهای مش تحتانی داشته باشند، که به تقویت و استحکام فونداسیون و سازه کمک می‌کند.

فاز سوم : قالب بندی فونداسیون

در ساخت فونداسیون‌ها و قسمت‌های بتنی، روش‌های مختلف برای قالب‌بندی و جداسازی بتن از سطوح مورد استفاده است. این روش‌ها شامل روش‌های زیر است:

قالب‌بندی با آجر:

این روش معمولاً برای فونداسیون‌های کوچک استفاده می‌شود. جهت جداسازی بتن از آجر از لایه‌ای از پلاستیک استفاده می‌کنند تا از تماس مستقیم بین بتن و آجر جلوگیری شود. این کار باعث می‌شود که بتن و آجر به صورت مستقیم با هم تماس نداشته باشند.

قالب‌بندی تخته‌ای:

این روش برای قسمت‌های عمودی و فوقانی استفاده می‌شود. قبل از اجرای کار، تخته‌ها با روغن روغن‌دهی می‌شوند تا بتن از تخته جدا شود. این کار باعث می‌شود بتن به‌راحتی از تخته‌ها جدا شود. باید اطمینان حاصل کرد که روغن بر روی میلگردها ریخته نشود تا ارتباط بین بتن و میلگرد حفظ شود.

قالب‌بندی فلزی:

این روش معمولاً برای پروژه‌های بزرگ و قسمت‌های زیرین استفاده می‌شود. در این جا نیز برای جداسازی قالب از بتن از روغن استفاده می‌شود تا بتن به‌راحتی از سطح فلزی جدا شود.

استفاده از این روش‌ها به جداسازی بتن از سطوح قالب و جلوگیری از تماس مستقیم بین بتن و سطوح قالب کمک می‌کند. این کارها باعث می‌شود بتن پس از خشک شدن به‌راحتی از قالب جدا شود و ساختار فونداسیون یا قسمت بتنی مورد نظر با کیفیت مناسب و بدون مشکلات جانبی ساخته شود.

فاز چهارم : بتن ریزی پی

در واقع، برای ریختن بتن و ساخت قسمت‌های بتنی مانند فونداسیون‌ها، استفاده از موادِ درست ترکیب‌شده و با دستورالعمل مناسب بسیار حیاتی است. مواد اصلی بتن شامل سیمان، ماسه، شن، آب، و مواد پرکننده می‌باشند. دقت در نسبت صحیح این مواد و مخلوط کردن درست آن‌ها برای دستیابی به بتن با کیفیت و مقاومت مطلوب بسیار مهم است.

استفاده از بتن‌های آماده گزینه‌ای سریع‌تر برای کار در مقایسه با ترکیب و ریختن بتن به صورت محلی است. این بتن‌ها در کارخانه‌های مخصوص تولید و به محل ساخت ارسال می‌شوند. آن‌ها دارای نسبت‌های دقیق و درست هستند و ممکن است به عنوان راهی برای افزایش سرعت ساخت و کاهش خطرات خطای انسانی مورد استفاده قرار گیرند.

هرچند که اگر بتن آماده شود، می‌تواند سرعت کار را افزایش دهد، اما نیازمندی‌ها به دسترسی به کامیون‌های مخصوص حمل بتن و همچنین هزینه‌های بیشتری در مقایسه با آماده‌سازی بتن در محل ایجاد می‌شوند. همچنین، برخی پروژه‌ها به دلایل مکانی یا شرایط خاص می‌توانند از بتن آماده استفاده کنند و باید بتن را محلی کنند.

فاز پنجم : باز کردن قالب ها 

پس از سفت شدن بتن، قالب های آن باز شود. زمان سفت شدن بتن و باز کردن قالب ها با توجه به ابعاد و اندازه فونداسیون متفاوت است.

میلگرد خرک، که برای تقویت و تثبیت سازه‌های بتنی استفاده می‌شود، تحت استانداردهای مختلفی تولید می‌شود تا کیفیت و ایمنی آن تضمین شود. استانداردهای رایج شامل ISIRI 3132 در ایران، ASTM A615 و ASTM A706 در آمریکا، DIN 488 و EN 10080 در اروپا و BS 4449 در بریتانیا هستند. این استانداردها مشخصات فنی میلگردها را تعیین کرده و تضمین می‌کنند که میلگردها توانایی تحمل بارهای مختلف در سازه‌های بتنی را دارند.

انتخاب استاندارد مناسب برای میلگرد خرک به شرایط کاری و نیازهای پروژه بستگی دارد. به‌کارگیری استانداردهای معتبر باعث افزایش ایمنی و دوام سازه‌های بتنی می‌شود و اطمینان حاصل می‌کند که میلگردها با کیفیت و مشخصات فنی مطلوب تولید شده‌اند.

 

میلگرد خرک نقش مهمی در ایجاد فونداسیون مستحکم و بادوام ایفا می‌کند.  استفادۀ  صحیح  از  این نوع  میلگرد  به  ایجاد  پوشش بتنی  مناسب  اطراف  میلگردها،  جلوگیری از  زنگ‌زدگی،  و  سهولت  در  بتن‌ریزی  کمک می‌کند.  بنابراین،  رعایت  نکات مهم در استفاده از میلگرد خرک  از  مراحل  ضروری  در  اجرای  صحیح  آرماتوربندی  فونداسیون  به شمار می‌رود.