انواع فلزات سمی

فلزات سمّی دستۀ وسیعی از عناصر هستند که اثرات مضرّی بر سیستم‌های بیولوژیکی و محیط زیست دارند. این فلزات در شکل‌های مختلف موجود بوده و تماس با آن‌ها می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامتی انسان به همراه داشته باشد. این مقاله، به بررسی متداول‌ترین فلزات سمّی شامل سرب، جیوه، کادمیوم، کروم، آرسنیک، آلومینیوم، نیکل، مس، روی و کبالت می‌پردازد.

فلزات سمی و منابع آن‌ها

فلزات سمّی به‌عنوان موادی شناخته می‌شوند که در صورت تجمع در بدن انسان یا محیط زیست، می‌توانند اثرات زیان‌باری به همراه داشته باشند. این عناصر اغلب از طریق فعالیت‌های صنعتی نظیر صنایع معدن‌، تولید انرژی، ساخت باتری‌ها و کاربرد در صنایع الکترونیکی به محیط وارد می‌شوند. نمونه‌هایی از این فلزات عبارت‌اند از:

• سرب: استفاده گسترده در باتری‌ها، رنگ‌ها و سوخت‌های فسیلی.
• جیوه: به‌کاررفته در ترمومترها، بارومترها، و فرآیندهای صنعتی مانند تولید کلر.
• کادمیوم: در باتری‌های نیکل-کادمیوم، پوشش‌های ضدزنگ و برخی از رنگ‌های صنعتی.
• آرسنیک: استفاده در صنایع کشاورزی به‌عنوان آفت‌کش و در برخی از فرآیندهای صنعتی.

اثرات فلزات سمی بر سلامتی

فلزات سمی می‌توانند به روش‌های مختلفی وارد بدن شوند، از جمله از طریق خوردن، تنفس یا تماس با پوست. اثرات این فلزات بر سلامتی بسیار متنوع و خطرناک هستند:

• سرب: مسمومیت با سرب می‌تواند به مشکلات جدی عصبی، به‌ویژه در کودکان، منجر شود. از دست دادن حافظه، ناتوانی در یادگیری، و مشکلات رفتاری از جمله اثرات این فلز سمی است.
• جیوه: مواجهه با جیوه می‌تواند سیستم عصبی مرکزی و کلیه‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. در زنان باردار، جیوه می‌تواند به رشد ناقص مغز در جنین منجر شود.
• کادمیوم: تماس طولانی‌مدت با کادمیوم می‌تواند به آسیب‌های کلیوی و مشکلات ریوی منجر شود. این فلز همچنین می‌تواند استخوان‌ها را ضعیف کند و به سرطان منجر شود.
• آرسنیک: مسمومیت با آرسنیک می‌تواند باعث مشکلات پوستی، آسیب به اندام‌های داخلی و افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف شود.

سرب

سرب یکی از شناخته‌شده‌ترین فلزات سمّی است که عمدتاً در رنگ‌های قدیمی، لوله‌های لوله‌کشی، و خاک آلوده یافت می‌شود. حتی مقادیر اندک تماس با سرب می‌تواند منجر به بروز  ناتوانی‌های یادگیری، آسیب مغزی، و مشکلات رفتاری، به ویژه در کودکان شود. با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته برای کاهش اثرات مخرب سرب، این عنصر همچنان تهدیدی جدی برای سلامت انسان به شمار می‌رود.

کروم

کروم فلز سمّی است که به دو شکل رایج وجود دارد: کروم شش‌ظرفیتی و کروم سه‌ظرفیتی.

کروم شش‌ظرفیتی به‌عنوان ماده‌ای سرطان‌زا برای انسان شناخته شده و کاربرد گسترده‌ای در فرآیندهای صنعتی دارد. تماس با این فلز سمّی می‌تواند منجر به سرطان ریه، اختلالات تنفسی، و آسیب‌های جدی به کبد و کلیه شود.کروم سه‌ظرفیتی مادۀ مغذّی ضروری برای بدن انسان است.

این ماده در ساخت فولاد قالب پلاستیک استفاده میگردد. از فولاد قالب پلاستیک نیز برای ساخت قالب تزریق پلاستیک استفاده می گردد. عوامل تاثیر گذار بر قیمت قالب تزریق پلاستیک را با کلیک بر روی لینک مطالعه نمایید.

 

جیوه

جیوه یکی دیگر از فلزات سمّی است که به اشکال مختلف یافت می‌شود. از طریق فرآیندهای صنعتی در محیط منتشر می‌شود و می‌تواند در غذاهای دریایی، به‌ویژه ماهی‌های شکارچی، تجمع یابد. قرار گرفتن در معرض جیوه تأثیرات منفی شدیدی بر سیستم عصبی دارد و می‌تواند منجر به اختلالات عصبی، ضعف عضلانی و حتی مرگ شود. زنان باردار به‌ویژه در معرض آسیب‌های جدی‌تری قرار دارند، زیرا تماس با جیوه می‌تواند سلامت خودشان و جنین را به خطر بیندازد.

کادمیوم

کادمیوم فلز بسیار سمّی است که در باتری‌ها، رنگدانه‌های رنگ، و دود سیگار وجود دارد. استنشاق دود کادمیوم یا بلع مزمن می‌تواند منجر به آسیب ریه، نارسایی کلیه، و افزایش خطر سرطان شود. وجود  این فلز سمّی برای کارگران صنایعی مانند باتری‌سازی و پالایش فلزات نگرانی‌های زیادی ایجاد می‌کند، زیرا در بلندمدت می‌تواند به مشکلات جدی سلامتی و حتی مرگ آنها منتهی شود.

 

آرسنیک

آرسنیک متانوئید سمّی است که به طور طبیعی در پوستۀ زمین یافت می‌شود و از طریق فعالیت‌های صنعتی مانند معدن و ذوب فلزات در محیط منتشر می‌شود. قرار گرفتن مزمن در معرض آب یا غذای آلوده به آرسنیک می‌تواند منجر به ضایعات پوستی، بیماری‌های قلبی عروقی، و انواع مختلف سرطان از جمله سرطان مثانه و ریه شود

آلومینیوم

آلومینیوم اگرچه به اندازۀ برخی از فلزات ذکرشده سمّی نیست، اما در صورت وجود در غلظت‌های زیاد، می‌تواند اثرات مضرّی داشته باشد. این ماده در بسیاری از فرآیندهای تولید و افزودنی‌های غذایی و ضد تعریق‌ها یافت می‌شود. در حالی که مقادیر کم آلومینیوم معمولاً بی‌ضرر است، مصرف بیش از حد آن ممکن است موجب بروز اختلالات عصبی مانند بیماری آلزایمر شود.

نیکل

نیکل فلز سمّی است که عمدتاً در تولید فولاد ضد زنگ، باتری‌ها، و آبکاری الکتریکی استفاده می‌شود. قرار گرفتن در معرض نیکل می‌تواند منجر به واکنش‌های آلرژیک، بیماری‌های، پوستی و آسیب ریه شود. قرار گرفتن در طولانی‌مدت در معرض نیکل یا استنشاق گرد آن ممکن است خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهد.

مس و روی

مس و روی فلزات ضروری هستند که در مقادیر کم برای عملکرد فیزیولوژیکی مناسب مورد نیاز هستند. با این حال، غلظت بیش از حد این فلزات می تواند سمی باشد. مسمومیت با مس می تواند به کبد و کلیه ها آسیب برساند و مسمومیت روی می تواند در جذب سایر مواد مغذی ضروری اختلال ایجاد کند.

کبالت

کبالت در محیط های صنعتی، باتری ها و دستگاه های پزشکی خاص یافت می شود. در حالی که در مقادیر کم برای سنتز ویتامین   B12  ضروری است اما در غلظت های بیش از حد می تواند منجر به بیماری های ریوی و قلبی شود.

استانداردهای مورد استفاده در فلزات توسط سازمان‌های بین‌المللی و ملی مانند ASTM، ISO، EN، JIS، DIN و BS تنظیم می‌شوند تا کیفیت، ترکیب شیمیایی، خواص مکانیکی و کاربردهای مختلف فلزات را تعیین کنند. این استانداردها شامل مشخصاتی مانند استحکام کششی، سختی، انعطاف‌پذیری، و مقاومت به خوردگی هستند که در صنایع مختلف به کار می‌روند.

هر یک از این استانداردها بر اساس نیازهای خاص صنایع مختلف و در کشورهای گوناگون تعریف شده‌اند و به منظور اطمینان از کیفیت و قابلیت اطمینان فلزات در کاربردهای مختلف استفاده می‌شوند. از جمله این استانداردها می‌توان به ASTM A36 برای فولاد ساختمانی، ISO 6892 برای آزمایش‌های کششی فلزات، و EN 10025 برای فولادهای سازه‌ای اشاره کرد.

فولاد حامیران، همراه مطمئن در دنیای فلزات

فلزات به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردشان، از استحکام و دوام گرفته تا قابلیت انعطاف‌پذیری، نقش مهمی در صنایع مختلف ایفا می‌کنند. در این میان، انتخاب فلز مناسب و باکیفیت می‌تواند تأثیر چشمگیری بر نتایج پروژه‌های صنعتی و ساختمانی داشته باشد. فولاد حامیران با ارائه محصولات متنوع و باکیفیت در حوزه فلزات، همراهی قابل اعتماد برای فعالان این حوزه است. با تجربه و تخصص این مجموعه، می‌توانید اطمینان داشته باشید که بهترین انتخاب‌ها را در اختیار دارید.